نقد و بررسی فیلم Dogtooth (دندان نیش)
کارگردان : Yorgos Lanthimos

نویسندگان : Yorgos Lanthimos, Efthymis Filippou

بازیگران : Christos Stergioglou, Michele Valley, Angeliki Papoulia

خلاصه داستان : سه نوجوان در شهری دور افتاده گیر افتاده اند.آنها هر روز به نوارهای ضبط شده بی پایانی که به آنها لغات کاملا جدیدی یاد می دهد گوش می کنند و…

دندان نیش از آن دست فیلمهاییست که تماشایشان یادآوری می کند چرا سینما را دوست داریم و چقدر زیبایی می تواند در پرده سینما نقش بسته شود. فیلم را می توان از جنبه های مختلف بررسی کرد. برای مثال می توان از شرطی شدن فرزندان گفت. پدر و مادر برای مطیع نگاه داشتن فرزندان از یک مجموعه پاداش و تنبیه استفاده می کنند. همینطور شاید بتوان از رفتار فرزندان درباره لیسیدن نیز نوعی شرطی سازی فهمید. در جایی از فیلم میبینیم که یکی از دخترها حتی بدون اینکه پاداشی دریافت کند، خواهرش را لیس می زند. به فیلم می توان از نظرگاه سیاسی نگریست. می توان پدر و مادر را در نقش هیات حاکمه دیکتاتوری دید که برای تحت کنترل داشتن زیر دستانشان آن ها را بی اطلاع و ایزوله نگه می دارند، برایشان دشمن تراشی می کنند و داستان هایی دروغین درباره دنیای خارج می بافند. مراسم سالگرد ازدواج را شاید بتوان یک جشن سالگرد انقلاب دانست که در آن سرودهایی برای پاسداشت اتحاد و همبستگی خوانده می شود. از این جهت شاید بتوان فیلم را در تحلیل مدلی از حکومت های ایدئولوژیک قرن بیستم دانست. چند جای فیلم من جمله در همین مراسم سالگرد ازدواج یا جایی که عکسی از پدر را در شمایلی مقتدرانه میبینیم، نگارنده فیلم زیستن ژانگ ایمو (۱۹۹۴) و تصویری که از جامعه چین در سالهای انقلاب فرهنگی و دوره مائو نشان می دهدرا به خاطر آورد . هرچند که مسائلی همانند دشمن سازی دروغین و تلاش برای کنترل ذهن افراد را شاید بتوان به حکومت های مختلفی در دوره های زمانی و جغرافیاهای گوناگون نسبت داد. درباره نیت والدین از انجام این کار میتوان گمانه زنی کر. هر چند خود پدر نیتش را به طور غیر مستقیم جایی که کریستینا را کتک می زند می گوید. او می گوید که امیدوارم فرزندان خودت روزی از راه به در شوند. این بدان معنی است که وی همه این کنترلها و همه این دروغ ها را گفته است تا آنها منحرف نشوند. حتی حاضر شده است که کسی را برای خدمات جنسی به پسرش استخدام کند اما او را از دنیای بیرون دور سازد. حتی در سطحی بالاتر حاضر می شود یکی از خواهر ها را هم آغوش پسرش کند. درباره قصد پدر و مادر از انجام این کار، با توجه به فیلم چیز دیگری نمی توان گفت. البته شاید بتوان فیلم را از دیدی دیگر بدون توجه به انگیزه پدر و مادر نگاه کرد و آن هم اینکه فیلمساز تنها قصد داشته است که این سیستم را بدون توجه به علل شکل گیری اش به تصویر بکشد. یعنی صرفاً تلاش وی معطوف به به تصویر کشیدن این موقعیت خاص باشد.
فیلم هم آغاز و هم پایان فوق العاده ای دارد. در آغاز فیلمساز کاملا مختصات دنیای فیلم را ترسیم می کند. وارونگی مفاهیم اولین چیزی است که با آن مواجه میشویم. ضبط صوتی درباره کلماتی که تا به حال با مصادیقش روبرو نبوده اند، صحبت می کند و برای هر یک تعریفی وارونه از آنچه در ذهن ماست ارائه می دهد. قسمت بعد هم که شامل هم خوابگی سرد و بی روح پرستار و پسر است، برای پرتاب ما به فضای سرد و خشن فیلم ترفند خوبی ست. فضایی که در آن دروغ ها خطر آفرینند. دروغ هایی که افراد را بدون پرورش و تربیت واقعی، تنها می خواهند از طریق بردگی و پاداش و تنبیه در مسیر خاصی نگه دارند، و به همین دلیل است که مبینیم تا یکی از بچه ها، هواپیمای دیگری را به بیرون پرتاب می کند، دیگری دستش را می برد چرا که برای او ارزشی درونی نشده و فقط در سطحی خشک و سرد و عبوس همه چیز دیکته شده است. پایان فیلم هم زیباست. دختر به حدی ارزش های ساخته شده توسط پدر و مادرش باور دارد که حاضر می شود حتی به خودش آسیب برساند تا به مرحله ای برسد که بتواند دنیای بیرون را درک کند و در ادامه نیز خودش را در صندوق عقب اتوموبیل مخفی میکند که این کار شاید به قیمت جانش تمام شود. فیلم در اجرا فوق العاده است. دوربین ایستای فیلم و انتخاب زوایای مناسب به خوبی دنیای سرد و بی روح فیلم را تصویر می کرد. فیلم در اجرا مانند فیلمهای هانِکه بدون تاکید خاصی صحنه های خشونت و حتی س.ک.س را تصویر می کند که این امر در اثر بخشی فیلم نقش مهمی ایفا می کند. تنها به صحنه حمله دختر به پسر با چاقو دقت کنید. پسر خیلی آرام راهش می رود و قاب هم یک قاب مدیوم معمولی ست که ناگهان از سمت چپ قاب خواهر هراسان وارد می شود و با چاقو برادرش زخمی می کند. چیزی مشابه آنچه در خشونت های ناگهانی فیلمهای هانِکه مانند پنهان دیده ایم. با قصدی کمابیش مشابه آنچه در آثار هانِکه است. برای اینکه بیان کند که این خشونت در متن این زندگی جریان یافته است. فیلم صحنه های به یادماندنی کم ندارد. یکی از آنها جایی است که دختر شربت قرمز رنگی را در دهانش نگه می دارد تا به ضربه زدن به خودش و بیرون ریختن شربت، تقلید تمام عیاری از صحنه های مسابقه بوکس کرده باشد. دندان نیش را می توان یکی از بهترین آثار سال ۲۰۰۹ به حساب آورد.