رساله صد پند اثر عبید زاکانی، راه درست زندگی را به شما نشان میدهد.
1 اي عزيزان عمر غنيمت شمريد.
2 وقت از دست مدهيد.
3 عيش امروز به فردا ميندازيد.
4 روز نيك به روز بد مدهيد.
5 پادشاهي را نعمت و غنيمت وتندرستي و ايمني بدانيد.
6 حاضر وقت باشيد كه عمر دوباره نخواهد بود.
7 هر كس كه پايه و نسبت خود را فراموش كند به يادش مياريد.
8 بر خود پسندان سلام مدهيد.
9 زمان ناخوشي را به حساب عمر مشمريد.
10 مشکل دار بود حذف شد.
11 [اميد] از خير كسان ببريد تا به ريش مردم تونيد خنديد.
12 [گردِ] شاهان مكرديد و عطلاي ايشان به لقايِ دربانان ايشان ببخشيد.
13 جان فداي ياران موافق كنيد.
14 بركت عمر و روشنائي چشم و فرح دل در مشاهدة نيكوان دانيد.
15 ابرو در هم كشيدگان و گره در پيشاني آورندگان و سخنهاي به جد گويان و ترش رويان و كج مزاجان و بخيلان و دروغگويان و بد ادبان را لعنت كنيد.
16 خواجگان و بزرگان بي مروت را به ريش تيزيد.( تیزیدن به معنای گوزیدنه )
17 تا توانيد سخن حق مگوئيد تا بر دلها گران مشويد ومردم بي سبب از شما نرنجند.
18 مسخرگي و قوادي و دف زني و غمازي و گواهي به دروغ دادن و دين به دنيا فروختن وكفران نعمت پيشه سازيد تا پيش بزرگان عزيزباشيد و از عمر برخوردار گرديد.
19 سخن شيخان باور مكنيد تا گمراه نشويد و به دوزخ نرويد.
20 دست ارادت در دامن رندان پاكباز زنيد تا رستگار شويد.
21 از همسايگي زاهدان دوري جوئيد تا به كام دل توانيد زيست.
22 در كوچه اي كه مناره باشد وثاق مگيريد تااز دردسر مؤذنان بد آواز ايمن باشيد.
23 بنگيان را به لوت و حلوا در يابيد.
24 مستان را دست گيريد.
25 چندانكه حيات باقيست از حساب ميراث خوارگان خود را خوش داريد.
26 مجردي و قلندري را ماية شادماني و اصل زندگاني دانيد.
27 خود را از بند نام و ننگ برهانيد تا آزاد توانيد زيست.
28 در دام زنان نيفتيد خاصه بيوگان كره دار.(بچه دار)
29 از بهر جماع سرد حلال، عيش بر خويش حرام مكنيد.
30 دختر فقيهان و شيخان و قاضيان و عوانان(پاسبان) مخواهيد. و اگر بي اختيار پيوندي با آن جماعت اتفاق افتاد عروس را به كونسو(همون کون خودمون) بريد(یعنی از کون بکنید) تا گوهر بد به كار نياورد و فرزندان گدا و سالوس و مزور و پدر و مادر آزار از ايشان در وجود نيايد.
31 دختر خطيب در نكاح مياوريد تا ناگاه خركره نزايد.
32 از تنعم دايگان و حكمت قابله و حكومت حامله و كلكل گهواره وسلام داماد وتكليف زن وغوغاي بچه ترسان باشيد.
33 جلق زني را به از غرزني دانيد.
34 در پيري از زنان جوان مهرباني مخواهيد.
35 بيوه زنان را به رايگان مگائيد.
36 زن مخواهيد تا قلتبان(دیوث، بیغیرت) مشويد.
37 پير زنان را سر به كلوخ كوب بكوبيد تا درجة غازيان(مجاهد) دريابيد.
38 بر سر راهها به قامت بلند زنان و چادر مهر زده و سربند ريشه دار از راه مرويد.
39 مال يتيمان و غلامان بر خود مباح دانيد تا شما را مباحي(لاقید) تمام توان خواند.
40 آلت خائيدن(جویدن) و گائيدن يك زمان بيكار مداريد.
41 مردان مست را چون خفته دريابيد تا بيدار نشوند فرصت را غنيمت دانيد.
42 زكات كير به مستحقان رسانيد چون زنان مستور(عفیف) كه از خانه بيرون نتوانند رفتن و حيزان(امرد، زن صفت، مفعول) پير و مفلس و ريش آورده كه از كسب مانده باشند و زنان جوان شوهر به سفر رفته كه زكات دادن يمني عظيم دارد.
43 طعام و شراب تنها مخوريد كه اين شيوه كار قاضيان و جهودان باشد.
44 حاجت بر گدا زادگان مبريد.
45 این پند حاوی مطالبی در رابطه با کودکان بود که حذف شد.
46 در كودكي كون از دوست و دشمن و خويش و بيگانه و دور و نزديك دريغ مداريد تا در پيري به درجه شيخي و واعظي و جهان پهلواني و معروفي برسيد.
47 غلام نرم دست خريد، نه سخت مشت.
48 شراب از دست ساقي ريش دار مستانيد.
49 در خانه مردي كه دوزن دارد آسايش و خوشدلي و بركت مطلبيد.
50 از خاتوني كه قصة ويس و رامين خواند و مردي كه بنگ و شراب خورد، مستوری و كون درستي توقع مداريد.
51 دختر همسايه را از كونسو فرو بريد و گرد مهر بكارت مگرديد تا طريقة امانت و شفقت و مسلماني و حق همسايگي رعايت كرده باشيد وشبِ عروسي، دخترك در محل تهمت نباشد و از داماد خجلت نبرد و در نزد مردم روسفيد باشد.
52 حاكمي عادل و قاضي كه رشوت نستاند و زاهدي كه سخن به ريا نگويد و حاجبي كه با ديانت باشد و كون درستِ صاحب دولت در اين روزگار مطلبيد.
53 بر زنان جوان شوهر به سفر رفته و عاشقي كه بار اول به معشوق رسد و كيرش بر نخيزد و شاهد(مرد زیباروی) كه در مجلس رود و حريف (معشوق) اورا نپسندد وبيرون كند و به گروهي نيم مست كه شرابشان ريزد و جواني كه به دست سليطه پير گرفتار باشد و دختري كه بكارت به باد داده و شب عروسي نزديك رسيده رحمت آريد تا خدا بر شما رحمت آرد.
54 این پند حاوی مطالبی بود که توهین به زنان محسوب میشد و حذف شد.
55 این پند حاوی مطالبی در رابطه با کودکان بود و حذف شد.
56 آن كس را پهلوان مخوانيد كه پشت ديگري به زمين تواند آورد ؛ بلكه پهلوان حقيقي آنرا دانيد كه روي بر خاك نهد و از روي ارادت يك گز كير در كون گيرد.
57 بر وعدة مستان و عشوة زنكان وعهد قحبگان و خوش آمد كنگان(امرد، مخنث) كيسه مدوزيد.
58 با استادان و پيشقدمان و وليعهدان و كساني كه شما را گائيده باشند تواضع واجب شمريد تا آبروي را به باد مدهيد.
59 از دشنام گدايان و سيلي زنان و چربك(دروغ) كنگان و زبان شاعران و مسخرگان مرنجيد.
60 از جماع نو خطان بهره تمام حاصل كنيد كه اين نعمت در بهشت نيايد
61 هر دغا(حیله) كه بتوانند در نرد و قمار بكنيد تا مقامر(قمارباز) تمام گفته شويد و اگر حريف سخت شود، سوگند سه طلاق بخوريد كه سوگند در قمار شرعي نيست.
62 پس از اتمام كار زر به كنك و قحبه مدهيد تا آخر انكار نكند و ماجرا دراز نكشد.
63 مردم بسيار گوي و سخن چين و سفله و مست و مطربان ناخوش آواز زله بند كه ترانه هاي مكرر گويند در مجلس مگذاريد.
64 از مجلس عربده بگريزيد.
65 كنك و قحبه را در يكجا منشانيد.
66 نرد به نسيه مبازيد تا به هرزه مغز حريفان نبريد.
67 كنك را با احتياط به حجره بريد وحاضروقت باشيد تا به وقت بيرون آمدن از سلاح پارها چيزي ندزدد.
68 تا اسباب لوت و حلوا برابر چشم مهيا نشود خويش را به بنگ نزنيد.
69 مردمكان فضول و كساني كه بامداد روي ترش دارند ودر خمار فضيحت(رسوایی) وملامت كنند كه تو دوش شراب بد خورده اي و صراحي(جام) شكسته و زر و جامه بخشيده اي سرشان در كس خواهر زن نهيد تا ديگر زحمت مردمان ندهند.
70 این حاوی مطالبی با مضمون توهین به زنان بود و حذف شد.
71 شاهدان را به چرب زباني و خوش آمد گوئي از راه ببريد.
72 بر لب جوي و كنار حوض مست نرويد تا مگر در حوض نيفتيد.
73 با شيخان ونو مالان و فالگيران ومرده شويان و كنگره زنان وشطرنج بازان و دولت خوردگان وبازماندگان خاندان هاي قديم و ديگر فلك زدگان صحبت مداريد.
74 راستي و انصاف و مسلماني از بازاريان مطلبيد.
75 سيلي و مالش از حريف كنده(ناحیه ای با زنان زیباروی) دريغ مداريد.
76 از تزوير قاضيان و شنقصة مغولان و عربدة كنكان و حريفي آناني كه روزگاري گاده باشيد و امروز دعوي زبر دستي و قتالي و پهلواني كنند و زبان شاعران و مكر زنان وچشم حاسدان و كينة خويشان ايمن باشيد.
77 از فرزندي كه فرمان نبرد و زن ناسازگار و خدمتكار حجت گير و چارپاي پير و كاهل و دوست بي منفعت برخورداري طمع مداريد.
78 بر پاي منبر واعظان بي وضو تيز مدهيد كه علماي سلف جايز ندانسته اند.
79 جواني به از پيري، صحت به از بيماري، توانگري به از درويشي، غري(دبه خایگی) به از قلتباني، مستي به از مخموري، هشياري به از ديوانگي دانيد.
80 توبه كار مشويد تا مفلوك و مندبور(درمانده) و بخت كور و گرانجان مشويد.
81 حج مكنيد تا حرص بر مزاج شما غلبه نكند و بي ايمان و بي مروت نگرديد.
82 راه خانة معشوق به مردم منمائيد.
83 زنان را تنها مگائيد كه زن تنها گائيدن كار محتشمان باشد.
84 از ديوثي عار مداريد تا روز بي غم و شب بي فكرتوانيد زيست.
85 شراب فروشان و بنگ( حشیش است که از شاهدانه به دست میاد ) فروشان را دل به دست آريد تا از عيش ايمن باشيد.
86 در ماه رمضان شراب در برابر مردم مخوريد تا منكر شما نشوند.
87 گواهي كوران در ماه رمضان قبول مكنيد اگر چه بركوهي بلند باشد.
88 از جولاهه و حجام و كفشگر چون مسلمان باشند جزيه مطلبيد.
89 در راستي و وفا داري مبالغه مكنيد تا به قولنج و ديگر امراض مبتلا نشويد.
90 بر بنگ صباحي(صبحگاهی) و شراب صبوحي(صبحگاهی، گاها در بامداد اندکی می مینوشیده اند تا شاداب شوند و سر حال) ملازمت واجب شمريد تا دولت روي به شما آرد كه فسق در همه جا يمني عظيم دارد.
91 شيخ زادگان را به هر وسيله كه باشد بگائيد تا حج اكبر كرده باشيد.
92 در شرابخانه و قمارخانه و مجلس كنكان و مطربان خود را به جوانمردي مشهور مكنيد تا روي هر چيز به شما نكنند.
93 جاي خود را بر گدازادگان و غلامزادگان و روستا زادگان عرض مكنيد.
94 از منت خويشان و سفرة خسيسان وگره پيشاني خدمتكاران و ناسازگاري اهل خانه و تقاضاي قرض خواهان گريزان باشيد.
95 به هر حال از مرگ بپرهيزيد كه از قديم مرگ را مكروه داشته اند.
96 خود را تا ضرورت نباشد در چاه ميفكنيد تا سر و پاي مجروح نشود.
97 كلمات شيخان و بنگيان در گوش مگيريد كه گفته اند:
هر معرفتي كه مردي بنگي گويد
بر كير خري نويس و در كونش كن
98 تخم به حرام اندازيد تا فرزندان شما فقيه و شيخ و مقرب سلطان باشند.
99 هزل خوار مداريد و هزالان را به چشم حقارت منگريد.
100 زنهار كه اين كلمات به سمع رضا در گوش گيريد كه كلام بزرگان است و بدان كار بنديد. اينست آنچه ما دانسته ايم، از استادان وبزرگان به ما رسيده و در كتاب ها خوانده و از سيرت بزرگان به چشم خويش مشاهده كرد هايم، (حسبه الله) در اين مختصر ياد كرديم تا مستعدان از آن بهره ور گردند.